थःगु हे भाय् सयेकु सयेकुं

कृष्ण प्रजापति

मध्यपुर कला परिषदया पुलांम्ह नायः व नेवाः देय् दबूया मू दुजः गणेशराम लाछिया छेँय्सं च्वना लच्छि यंकं नेपालभाषा नेपाल संस्कृति व नेवाः जातिया थीथी इतिहास विषयय् अध्ययन यानाच्वंपिं नीम्ह प्रशिक्षार्थीतय्सं आःतक थःपिंसं याना वयाच्वनागु थीथी उपलब्धिया बारे खँल्हाबल्हा जूगु दु । उमिसं नेवाःतय्गु मौलिक बाजं धिमे नं सयेकाच्वंगु दु । भाषा सयेकेगु त्वह जूसां उमिसं थःिपंत भाषा हे जक सयेकेगुलि सीमित यानाच्वंगु मदु । उमिसं आः प्रचलित नेपाल लिपि नेपालभाषाया इतिहास व ‘मास’य् न्ववायेगु थीथी तरीका नं नेपालभाषाया माध्यमं हे सयेकाच्वंगु दु । न्हियान्हिथं प्राध्यापक सुवर्णमान तुलाधरपाखें वय्कःपिंत नेपालभाषा स्यनाच्वंगु दुसा नापनापं थःपिसं मेपिंत गथे यानाः स्यनेगु धइगु नं ज्ञान बियाच्वंगु दु । स्वनिगलय् दुहां वःगु इलय् स्वयां आः उमिसं नेपालभाषा व नेवाः संस्कृतिया विषयय् थःपिंत यक्वः हे परिपक्वः नं तायेके धुंकूगु दु ।
नेपाल लिपि गुथिया पुलांम्ह नायः व लिपि गुथिया प्राज्ञ भाजु शरद कसाःपाखें वय्कःपिंसं न्हियान्हिथं सुथय् नेपाल लिपि सयेकेगु यानाच्वंगु दु । आः तक मा आखः व बा आखः च्वयेगु व ल्ह्ययेगु बांलाक सयेकाः झ्वः आखलय् ध्यान तयाच्वंगु दु । थ्व लच्छिया दुने उमिसं नेपाल लिपि सयेके धुंकाः थःथःगु जिल्लाय् वनाः नं नेपाल लिपि स्यनेगु यानादी । अथेहे उमिसं मध्यपुर कला परिषदया विजय कुमार प्रजापतिपाखें थीथी प्याखं नं सयेका च्वनादीगु दु । कृष्णकुमार प्रजापितंपाखें नं नेपाल लिपि व भाषा ज्ञान बीगु यानाच्वंगु दुसा तुल्सी श्रेष्ठपाखें चर्या प्याखं नं स्यानाच्वनादीगु दु । मध्यपुर कला परिषदय् हे च्वनाः मध्यपुर कला परिषदय् दुगु थीथी बाजं व वसःत हे छ्यलाः उमिसं चर्या प्याखं सयेका च्वनादीगु दु । सिक्किमनिसें थन वयाः भाषा व लिपि सयेकाच्वनादीम्ह मय्जु वविता प्रधान श्रेष्ठाचार्यं थन वया थम्हेस्यांं खास याना मेमेगु प्याखं विधा स्वयां चयां नृत्य तसकं हे ध्यान तयाः सयेका च्वनागु खँ कनादी ।

योमरी पुन्हि क्वचाये धुंकूसां योमरी पुन्हिबलय् हालीगु म्ये ‘यःमरी माकू मचा बुइके थाकू मचा बुल हाकू योमरी माकू’ धाःगु म्ये न्यंकाः गायक रामकृष्ण दुवालं ताःतापाकं वःपिं थ्व प्रशिक्षार्थीतय्त नेवाः समुदाय छप्पँ हे खः छथाय् हे खः धइगु खँ ध्वाथुइकादिल । अथेहे प्राध्यापक प्रेमशान्ति तुलाधरं नेवाःतय्गु इतिहास संस्कृति बारे कक्षा कयाः उमित उत्साहित यानाब्यूगु खः । नेवाः देय् दबूपाखें न्ह्याकाच्वंगु समावेशी लोकतान्त्रिक परियोजना सम्वन्धी जानकारी बियाः उकिया संयोजक रजनि महर्जनं वय्कःपिंत नं गां गामय् वना लोकतन्त्र सम्वद्र्धन परियोजना नाप भ्यलेपुने फइगु वातावरण ब्वलंकाब्यूगु खः । न्हापांगु दिनय् हे नेवाः देय् दबूया मू छ्याञ्जे पवित्र बज्राचार्यपाखें नेवाः देय् दबूपाखें देशब्यापी रुपं यानाच्वंगु थीथी ज्याझ्वःया बारे कनादीगु कारणं उमित थीथी खँ सीकेत अःपूगु दु । अथेहे शोभा महर्जनं रेडियो उद्घोषण बारे व सुरेश किरणं पत्रकारिता बारे कनादीगु खःसा डा। केशवमान शाक्य मंगला कारंजित व एकाराम सिंहपंसं नेवाः जातिया बारे कक्षा कयादीगु खः ।

थ्व लच्छिया प्रशिक्षणय् सहभागी आपालं मिस्तय्सं थःपिसं हे ल्वमंका च्वनागु नेपालभाषा नेवाः संस्कृतियात हाकनं लिसा लिसा कया सयेके खंगु खँय् तसकं हे लय्तायाच्वंगु दु । उमिसं थःपिंत परिपक्वः अबले तायेकी गबले पिनेयािपं मनूत वयाः उमिके न्यनेकने याइबलय् आः नेपालभाषा हे छ्यला थःपिनि अभिब्यक्ति कनेसइ । न्हापां स्वनिगलय् दुहां वःगु इलय् ला उमिसं थनया नेपालभाषा मसया अतःमतः जक कनाच्वंगु खः । प्यूठानं थन वयाः उगु लच्छिया प्रशिक्षणय् सहभागी जुयाच्वनादीम्ह पार्वती श्रेष्ठं स्थानीय नेपालभाषा जक सयेका च्वनागुलि आः राजधानीया नेपालभाषा नं सयेके दुगु कारणं थप हौसला जूगु थःगु अनुभव प्वंकादिल । नेपालभाषा खलः हेटौडाया मंगलकृष्ण मानन्धरं नेवाःत छप्पँ छधि जुइमाः धइगु भावना थम्हेस्यां प्रशिक्षणय् च्वने धुंकाः झन जक अप्वयेकागु खँ कनादिल । अथेहे गोरखा आरुघाटया उत्तमकुमार श्रेष्ठं लिपि दु धइगु स्यूसां च्वये हे सयेकेगु मौका दुगु तसकं हे लय्तायागु खँ कानादिसें आः थम्हेस्यां फत्तलय् गां गामय् वना उगु लिपि व भाषा प्रचार यायेगुलि ध्यान बीगु प्रतिवद्धता प्वंकादिल ।

सिक्किम स्वयां थन चिकू धयादीम्ह मय्जु वविता प्रधानं थःम्हेस्यां थन मेमेगु स्वयां चर्या प्याखंयात हे अप्वः ध्यान तयागु खँ कनादिल । वय्कलं थन हे तिनि स्यना सयेकूगु नेवाःतय्गु मौलिक बाजं धिमे थानाः इलय् ब्यलय् पिहां वनेगु नं याना क्यने धुंकूगु दु । नेवाः देय् दबूया ज्याझ्वः नापं थीथी ज्याझ्वलय् नेवाः वसः पुनाः पिने वने खंगु खँय् लय्ताःिपं थ्व नेवाः प्रशिक्षार्थीत आः बाःछि लिपा थः थःगु जिल्लाय् वनाः उकथं हे थम्हेस्यां सयेकाःगु नेपालभाषा नेपाल लिपि नं पिने स्यनादी । नखः चखःया बारे मिस्त अप्वः ज्ञाता जुइ मालिगु कारणं मिस्त अप्वः दुगु थुगु प्रशिक्षण अत्यन्त हे ताःलाःगु खँ प्रशिक्षकतय्सं धाःगु दु । अभिभावकया भूमिका म्हिता च्वनादीम्ह भाजु गणेशराम लाछिं नं थः काय् म्ह्याय् व किजा केहेँ थें यानाः नयेगु नकाः त्वनेगु त्वंकाः माःबलय् माःथें बिचाः यानातःगु कारणं थप उत्साहित जुयाः उमिसं नेवाः संस्कृति नेपालभाषा व नेपाल लिपि सयेकाच्वनादीगु दु । गां गामय् वना हे थःगु ज्या शुरु याइगु इलय् उिपं गुलि ताःलाइगु खः धइगु धाःसा स्वये ल्यं हे दनि । (२००८ जनवरी २३ या सन्ध्या टाइम्सपाखें)